İç mimarlık ve çevre tasarımında “yangın önlemleri” nasıl olmalı?

Yangınla mücadelede konuttan iş yerlerine, okullardan hastanelere kadar kamusal alanlarda yangına karşı önlem almak ve bu konuda eğitim ve farkındalık oluşturmak büyük önem taşıyor. İstanbul Atlas Üniversitesi Sanat, Tasarım ve Mimarlık Fakültesi İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Bölüm Başkanı, Peyzaj Yüksek Mimarı Dr. Öğretim Üyesi Beyza Çermikli, yangınların felakete dönüşmemesi için seçilen yapı malzemeleri özelliklerinden, uygulanması gereken yönetmelik ve standartlara, yapım ve bakım sırasında alınması gereken tedbirlere kadar yapı sektörüne önemli görevler düştüğünü söyledi.

İstanbul Atlas Üniversitesi Sanat, Tasarım ve Mimarlık Fakültesi İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Bölüm Başkanı, Peyzaj Yüksek Mimarı Dr. Öğretim Üyesi Beyza Çermikli, iç mimarlık ve çevre tasarımlarında olası yangınlara karşı alınması gereken önlemlere değindi, dikkat edilmesi gerekenler konusunda uyarılarda bulundu. 

Denetleme ve bakım aşamasında aksaklıklar yaşanıyor

Yangınların önlenmesine ilişkin yönetmelik ve kurallara uyulmasının bir zorunluluk olduğunu belirten Çermikli, “Ülkemizde yapı sektöründe; Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, Yangın Güvenliği Yönetmeliği, Bina Yangın Yönetmeliği gibi uyulması gereken zorunlu yönetmelikler olmakla birlikte, Türk Standardları (TSE) – Yangın Güvenliği İle İlgili Standartları, İmar Kanunu ve Yönetmeliği Yangın Güvenliğine Uygunluk Şartları gibi kurallar da yer almaktadır. Yeni inşaat aşamasında bu yönetmelik ve standartlara uyularak çalışmalar yapılması, eski yapılarda ise belli gerekliliklerin sağlanması için ek önlemler alınması önceliktir. Ülkemizde yaşanan aksaklıkların genellikle denetleme ve bakım aşamasında olduğu  görülmektedir” diye konuştu.

Ek çıkış yolları tasarlanmalıdır

Yangınların önlenmesinde ek tedbirlerin önemini vurgulayan Çermikli, “Ülkemizdeki bazı eski yapılar, bu standartlara uymayabilir, yangın güvenliği önlemleri zamanla geçerliliğini yitirebilir, dar koridorlar veya merdivenler içerebilir ya da yeterli merdiven ya da sirkülasyon özelliği taşımayabilir. Bu noktalarda ek tedbirler almak, koşulları iyileştirmek ya da ek çıkış yolları tasarlamak ihtiyacı doğmaktadır” dedi.

Yangın güvenlik tasarımı yapılmalıdır

Mekan tasarımlarında yangın güvenlik tasarımı yapılması, acil durum sirkülasyon ağı şeması ve erişim planlarının oluşturulmasının zorunluluk olduğunu ifade eden Çermikli, “Yangın durumunda acil çıkış yollarının ve merdivenlerinin insanların güvenli bir şekilde binadan tahliyesini kolaylaştıracak şekilde planlanması, basamak yükseklikleri ve genişliklerinin doğru ayarlanması, sayılarının doğru belirlenmesi, malzemenin yangına dayanıklı olması, yönlendirme tabelalarının ve aydınlatmanın bulunması gereklidir. Sirkülasyon sisteminde malzeme seçiminlerinin ise doğru yapılması, yangında mahsur kalınabilineceği düşünülerek yangın duvarlarının ve güvenli alanların oluşturulması önemlidir” uyarısında bulundu.

Yangın merdiveni planlamasına uyulmalıdır

Ülkemizde yaşanan en büyük sorunlardan biri Yangın Güvenlik Yönetmeliğinde kat sayısına ve bina kullanım amacına göre belirli sayıda yangın merdiveni olmasını zorunlu kılınmasına rağmen kurallara yeterince uyulmamasıdır. Bu noktada ya ruhsat alındıktan sonra inşaat değiştirilmekte, ya da eksikler tamamlanacak vaadiyle olur alınmaktadır. Yangın merdivenlerinin, bu konuda uzman kişilerce en kolay erişilebilen noktalarda planlanması ve yeterli genişlikte olması özellikle otel, hastane, okul, kültür merkezi gibi kalabalık insan gruplarının panik halinde erişilebilirliğine olanak sağlamak için önemlidir. Doğru yapılmayan ya da eksik yapılan yönlendirmeler ise tahliye sürelerini uzatmakta ve can kayıplarına neden olmaktadır” dedi. 

Acil çıkışlar her zaman açık olmalıdır

Dr. Öğretim Üyesi Beyza Çermikli, konut kullanımına ait yapılarda yaşanan en büyük problemlerin başında,  güvenlik nedeniyle kilitlenmiş acil çıkış kapıları, kapatılmış ya da önüne dolap, mobilya konularak erişimi engellenmiş çıkışlar olduğunu söyledi. Depo ya da ardiye olarak kullanılan merdiven sahanlıklarının da çıkışı engellediğini kaydeden Çermikli, bu tarz istenmeyen düzenlemelerin yangın anında acil tahliyeyi imkansız hale getirdiğini vurguladı.

Yangın alarm ve söndürme sistemleri mutlaka bulunmalı

Yapılarda iç mekanlara yangın alarm ve söndürme (sprinkler) sistemlerinin yerleştirilmesinin önemli olduğunu ifade eden Çermikli, “Yaşam alanlarında duman dedektörleri ve ısı dedektörleri bulundurulmalıdır. Bu dedektörler, yangını erken aşamalarda algılayarak uyarı sistemlerini devreye sokmaktadır. Ayrıca binaların çeşitli bölgelerinde yangın söndürücü cihazlar (el tipi yangın söndürücüler, hortumlar vb.) stratejik olarak yerleştirilmelidir. Her kat ve kritik alanlarda bu cihazların bulundurulması, yangının ilk aşamalarda söndürülmesinin sağlanması açısından önem teşkil etmektedir” uyarısında bulundu.

Kaçak yapılaşma önemli eksikliklere yol açıyor

Kaçak yapılaşmanın yangın önlemleri konusunda önemli eksiklikleri beraberinde getirdiğini belirten Çermikli, yapıların kullanım amacında yapılan değişikliklerin çoğu zaman gereken önlemleri içermediğini söyledi: “Örneğin eski bir binada ticaret alanı açılabilir veya ilave katlar eklenebilir ancak yangın merdivenleri ve yolları bu yeni yapıya göre güncellenmeyebilir. Bu ise afet anında istenmeyen sonuçlar doğurmaktadır.”

Yangına dayanıklı malzeme, yangınn yayılmasını önlüyor

Yangına dayanıklı malzemeler kullanmanın, binaların yangın güvenliğini artırmak, can kaybı ve maddi zararı en aza indirmek için kritik öneme sahip olduğunu kaydeden Çermikli, “Yangına dayanıklı malzemeler, yangın başladığında yangının yayılmasını engeller veya geciktirir. Yapılarda kullanılan malzemelerin yangına karşı direnci arttırılabilir. Özellikle geniş kitlelerin kullanımına açık olan sinema-tiyatro gibi etkinliklerin düzenlendiği kültür merkezleri, oteller, hastaneler, okullar, alışveriş merkezleri gibi alanlarda malzeme seçimine dikkat etmek önem arz etmektedir. Bu alanlarda yangınla mücadele için otonom yangın söndürme sistemleri (örneğin, gazlı söndürme sistemleri) de devreye sokulabilir” diye konuştu. 

Duman yönetim sistemleri kullanılmalı

Dumanın yayılmasını engellemek için duman yönetim sistemlerini kullanılabileceğini kaydeden Çermikli, “Bu sistemler, yangının başlangıç noktasında dumanı kontrol altına alarak, binadaki diğer alanlara yayılmasını engeller. Özellikle korunaklı alanlar oluşturmak için, yangın duvarları alev geçirmez tasarlanmalıdır. Dayanıklılığı arttırılmış beton malzemeler ve sıvalar tercih edilmelidir. Zemin kaplamalarında seramik ve taş yangına dayanıklı ve ısıya karşı oldukça dirençli malzemelerdir. Duvarlara uygulanan özel boyalar, yangın anında alevlerin hızla yayılmasını engeller ve malzemenin daha uzun süre dayanmasını sağlar. Yangın geciktirici boyalar, özellikle metal yüzeylerde ve ahşap yüzeylerde kullanılır” dedi.. 

Hasta ve engelliler için özel planlamalar yapılmalı

Dr. Öğretim Üyesi Beyza Çermikli, hastane, bakımevi, huzurevi gibi alanlarda ise hasta ve engelliler için, özel taşıma sistemleri, yavaş yürüyüş yolları, engelli merdivenleri ve görme engelliler için işaretlemeler planlanması gerektiğinin altını çizdi. Çermikli, “Yangın anında, binada sesli ve görsel alarm sistemlerinin etkin olarak çalışması beklenmektedir” dedi.

Yangına dayanımı güçlendirilmiş malzemeler tercih edildi

Malzeme seçiminde özel işlemlerle yangına dayanımı güçlendirilmiş malzemeler tercih edilmesi gerektiğini kaydeden Çermikli, “Yangına dayanımlı alçıpanlar, özel yangına dayanıklı emprenye işlemi gören kapı, lambri, masif parke gibi ahşap uygulamalar ile malzemeler yangına karşı daha dirençli hale getirilebilir. Çift camlı yangın dayanıklı camlar yangın sırasında camın patlamasını engeller ve yangının dışarıya yayılmasını sınırlayan bir bariyer sağlayarak önlem alınmasını sağlar. Isı yalıtım malzemesi olarak kullanılan mineral yün (Rockwool / Stonewool) ve cam yünü yangın yalıtımı sağlar, yangın sırasında erimeden ve yayılmadan yüksek sıcaklıklara dayanabilir” diye konuştu.

Elektrik sistemlerinin yangına dayanıklılığı önemli

Yangın sırasındaki diğer bir sorunun ise elektrik ve doğalgaz hatlarında meydana gelen patlamalar olduğunu kaydeden Çermikli, “Sistemin bu gibi durumlarda otomatik olarak inaktif hale geçmesi istenir. Bunun yanı sıra elektrik panolarının çelik veya yangına dayanıklı kompozit malzemelerden üretilmesi, elektrik kablolarının yangına dayanıklı kaplamalarla donatılması, özel halojen içermeyen kablolar ile yangın sırasında erimeden çalışması sağlanabilir” dedi..

Kamusal mekanlarda yangına dayanıklı malzeme kullanımının önemli olduğunu belirten Dr. Öğretim Üyesi Beyza Çermikli, “İç mekandaki halı, perde ve kumaşların, ahşap mobilyaların özellikle ormanlık alanlar gibi yangının hızla ilerleyebileceği alanlarda ise risk oluşturacağı unutulmamalıdır. Bu nedenle özellikle kamusal mekanlarda ya da yoğun kullanımlı alanlarda seçilen malzemelerin ısı ve yangın dayanımı arttırmak güvenlik açısından önemlidir” diye konuştu.

Yangın tatbikatları zaman kaybı olarak görülmemeli

Yangınla mücadelede en önemli konulardan birinin de eğitim ve tatbikat olduğunu vurgulayan Çermikli, sözlerini şöyle tamamladı: “Tüm bunların yanı sıra önemli adım ise eğitim ve farkındalıktır. Eğitimin olmadığı, insanların cahil bırakıldığı, yangın tatbikatlarının yapılmasına zaman kaybı olarak bakıldığı bir zihniyette kayıplar yaşanmaya devam edecektir. Yangın tatbikatları ile kullanıcılar, yangın anında nasıl hareket edecekleri konusunda eğitilmeli, periyodik olarak yangın tatbikatları düzenlenmeli, yangın sırasında yapılması gerekenler konusunda acil durum eğitimleri verilmelidir.”

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı